افعال بی قاعده (irregular verbs)

افعال بی قاعده و افعال با قاعده، دو دسته بندی مرتبط با افعال در زبان انگلیسی می‌باشند.که در این مطلب به ارائه توضیحات تکمیلی در ارتباط با افعال بی قاعده پرداخته‌ایم.

تفاوت میان افعال بی قاعده و افعال با قاعده

افعالی را باقاعده می نامیم که بتوان برای تبدیل آنها به زمان گذشته‌ی ساده (simple past tense) یا شکل سوم (past participle) به آنها -ed یا -d اضافه کرد. به عنوان مثال:

believe یک فعل باقاعده هست که حالت گذشته و شکل سوم آن می‌شود: believed.

.I believed him, even though his story sounded unlikely

من او را (حرفش را) باور کردم، اگرچه داستانش بعید به نظر می‌رسید.

یا به این فعل که جزئی از لغات و اصطلاحت مربوط به امتحان و نمرات است توجه کنید:

.He failed all his exams because he didn’t study hard enough

او در تمام امتحاناتش ناموفق بود چون به اندازه کافی درس نخواند.

اما برخی فعل‌ها، از این قاعده و قانون مستثنی هستند. در واقع به جای پیروی از قانون اضافه شدن –ed یا -d ، شکل و فرم این افعال در حالت گذشته یا شکل سوم، به طور غیرقابل پیش‌بینی تغییر می‌کنند.

به همین دلیل این افعال را بی‌ قاعده می‌نامند که در زبان انگلیسی، بسیار رایج هستند. به گفته‌ی استیون پینکر (Steven Pinker)، زبان‌شناس و روان‌شناس آمریکایی، تقریباً 70% افعالی که در زبان انگلیسی استفاده می‌شوند، بی‌ قاعده هستند که می‌توانید با مراجعه به دیکشنری‌های آنلاین معتبر، به کاملترین لیست افعال بی­قاعده دسترسی داشته باشید که حتی شامل نادرترین‌ها می‌باشند.

افعال بی قاعده در زبان انگلیسی به اشکال گوناگونی در جمله ظاهر می‌شوند و دقت داشته باشید که هیچ فرمول یا راه میانبری برای به خاطر سپردن آنها وجود ندارد. تنها با تمرین و تکرار آنها در جملات، می‌توانید آنها را به حافظه‌ی خود بسپارید. همانطور که در مقاله‌ی نکاتی در خصوص یادگیری لغات، به تعدادی از روش‌های یادگیری لغات اشاره کرده‌ایم، باید در نظر داشته باشید که هر زمان به لغت جدیدی برخوردید، حتماً حالت گذشته و شکل سوم آن را هم در دیکشنری چک کنید و بعد با استفاده از جمله¬سازی و تکرار بسیارِ آنها در صحبت‌های خود، آنها را به خوبی به خاطر بسپارید.برای این منظور می‌توانید به مقاله روش استفاده از دیکشنری مراجعه کنید.

انواع افعال بی قاعده

به طور کلی می‌توان این افعال را به سه نوع تقسیم نمود:

نوع اول: بعضی از فعل های بی قاعده، در حالت کلی چه در زمان گذشته و چه در شکل سوم خود، هیچ تغییری نمی‌کنند. به عنوان مثال:

shut——shut—— shut

.She walked quickly in and shut the door behind her

سریع وارد شد و در را پشت سرش بست.

let——let——let
.I’ve let my spare room to a student

اتاق اضافی خود را به یک دانشجو واگذار کرده ام.

hit——hit——hit
.He raised the hammer and hit the bell

چکش را بلند کرد و زنگ را زد.

نوع دوم: برخی دیگر از این افعال با کمی تغییر به حالت گذشته و شکل سوم خود تبدیل می¬شوند که در هر دو حالت یکسان هستند. مثلاً:

feel——felt——felt
.He felt sad and depressed

احساس غم و افسردگی کرد.

teach——taught——taught
.He taught me that the easy option isn’t always the best one

او به من آموخت که گزینه آسان همیشه بهترین نیست.

buy——bought——bought
.I bought some books from a friend

چند کتاب از یکی از دوستانم خریدم.

نوع سوم: تعداد زیادی از این افعال بی قاعده در انگلیسی هستند که حالت گذشته و شکل سوم آنها متفاوتند. در واقع این دسته از فعل­های بی قاعده، سه شکل مختلف دارند. برای مثال:

fly——flew——flown
.The plane was attacked as it flew over restricted airspace

هواپیما هنگام پرواز بر فراز محدوده حریم هوایی مورد حمله قرار گرفت.

forget——forgot——forgotten
.I’m sorry, I’ve forgotten your name

متأسفم، نام شما را فراموش کرده ام.

تعداد کمی از افعال بی قاعده هم هستند (مانند go) که شاید از شکل سوم آنها (gone) بتوان تشخیصشان داد، اما در حالت گذشته‌ی خود به طور کامل تغییر می‌کنند و به یک کلمه‌ی جدید (went) تبدیل می‌شوند.

همچنین توجه داشته باشید که بعضی از افعال در زبان انگلیسی آمریکایی (American English)، باقاعده هستند اما در انگلیسی بریتانیایی (British English) بی قاعده محسوب می‌شوند. مانند:

Am. learn——learned——learned
Br. learn——learnt——learnt
.I learned a lot from my father

من چیزهای زیادی از پدرم آموختم.

.I learnt to drive when I was seventeen

در هفده سالگی رانندگی را یاد گرفتم.
یا مثل:

Am. dream——dreamed——dreamed
Br. dream——dreamt——dreamt
.She dreamed of becoming a chef

او آرزو داشت آشپز شود.

.As a child she always dreamt of working with animals

در کودکی همیشه رویای کار با حیوانات را داشت.

به طور کلی، هم می‌توان به آنها، -ed یا -d اضافه کرد هم شکل و فرم آنها تغییر می¬کند. در هر دو صورت، درست و رایج هستند.

کاربردها:
توجه داشته باشید که شکل سوم افعال در موقعیت‌های مختلف دیگر نیز کاربرد دارند. برای مثال، می¬توان از شکل سوم break به عنوان صفت استفاده کرد.

.a broken dish

اما نمی‌توانیم از حالت گذشته‌ی ساده‌ی آن، به عنوان صفت استفاده کنیم.
برای درک بیشتر این کابرد، دو جمله‌ی زیر را در نظر بگیرید.

.She had gone

.She was gone

همانطور که قبل‌تر گفته شد، شکل سوم go در زبان انگلیسی، gone هست. اگر با زمان ها در زبان انگلیسی آشنایی داشته باشید، می¬دانید که یکی از کاربردهای زمان گذشته‌ی کامل (past perfect) برای بیان عملی است که قبل از عملی دیگر در گذشته اتفاق می‌افتد. برای مثال:

.Before I arrived, she had gone

قبل از اینکه برسم، او رفته بود.
اما در ساختار دوم، gone در نقش صفت به کار رفته است. کاربرد آن زمانی است که بخواهیم به نبود چیزی یا کسی اشاره داشته باشیم.

Be gone
.to be no longer in a particular place
.The door slammed and he was gone

در به هم کوبیده شد و او رفته بود.

.I turned round for my bag and it was gone

به دنبال کیفم سرم را برگرداندم و اون نبود.

همچنین در مورد شخصی که از دنیا رفته است یا چیزی که دیگر وجود ندارد هم از این ساختار می‌توان استفاده کرد.

to be dead or to no longer exist
.Many of the old houses are gone now
.His wife has been gone for several years

همسرش چند سالی است که از دنیا رفته است.

یکی دیگر از کاربردهای گرامر افعال بی قاعده، در قالب مجهول است. اگر با جملات مجهول در زبان انگلیسی آشنایی داشته باشید، قطعاً می‌دانید که باید از شکل سوم افعال در جمله استفاده شود. به مثالهای زیر توجه کنید:

.The church was built of brick

کلیسا از آجر ساخته شده بود.
built شکل سوم فعل build است.

.The kitchen has been cleaned

آشپزخانه تمیز شده است.
فعل clean با قاعده است.

در جدول زیر، لیست افعال بی­قاعده با معنی فارسی را برای شما آماده کرده‌ایم.